Australia-Mỹ thoả thuận về đất hiếm: Con bài nhiều tác dụng
Kết quả cụ thể đáng được chú ý đến nhất trong chuyến đi Mỹ vừa qua của Thủ tướng Australia Anthony Albanese là thoả thuận với Tổng thống Mỹ Donald Trump về hợp tác đầu tư cùng khai thác và tinh chế các loại kim loại hiếm, đất hiếm ở Australia.
Ông Trump cho biết dự án đầu tư này trị giá 8,5 tỷ USD. Có ba điều rất đặc biệt ở dự án hợp tác này giữa Mỹ và Australia:
Thứ nhất, phần vốn đầu tư của phía Mỹ được chính phủ Mỹ bảo lãnh và bộ chiến tranh Mỹ tham gia trực tiếp vào việc triển khai thực hiện dự án. Điều này rất hiếm thấy trong lịch sử quan hệ của Mỹ với các đối tác bên ngoài.
Thứ hai, một trong những nội hàm trung tâm và trọng tâm của chủ thuyết "Nước Mỹ trước hết" của ông Trump là thôi thúc và ép buộc các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ đổ tiền của đầu tư trực tiếp vào Mỹ chứ không khích lệ Mỹ đầu tư ra nước ngoài. Thỏa thuận ký với ông Albanese không theo lối đường toan tính lợi ích trên của ông Trump.
Thứ ba, thỏa thuận được ký kết trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc xung khắc và cọ sát lợi ích quyết liệt trong quan hệ kinh tế và thương mại song phương, có liên quan đến cuộc thương chiến thuế quan bảo hộ thương mại của ông Trump nhằm vào Trung Quốc và Trung Quốc sử dụng biện pháp kiểm soát, hạn chế xuất khẩu đất hiếm, kim loại hiếm để đối phó Mỹ. Đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc bế tắc, ông Trump muốn gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào dịp cuộc gặp cấp cao thường niên năm nay của diễn đàn APEC sắp tới ở Hàn Quốc.
Trong bối cảnh tình hình ấy, thỏa thuận trên trở thành con bài đắc dụng trên nhiều phương diện đối với Mỹ và Australia. Nó có ý nghĩa chiến lược đối với cả hai bởi bản thân đất hiếm, kim loại hiếm đã có tầm quan trọng chiến lược mà lại còn hiện diện trong cuộc chơi địa chính trị và cạnh tranh chiến lược giữa hai đối tác này với Trung Quốc.
Mỹ và Australia vốn đã về cùng phe khi cùng trong cái gọi là Bộ tứ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và trong Liên minh an ninh ba bên AUKUS với Anh. Thỏa thuận về đất hiếm và kim loại hiếm không những chỉ gắn kết lợi ích chiến lược mà còn ràng buộc hai nước vào lợi ích chiến lược chung. Sự song hành của họ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và trong ứng phó Trung Quốc càng thêm hài hoà và hiệu quả.
Thỏa thuận này giúp Mỹ và Australia tạo dựng nên chuỗi cung ứng mới về đất hiếm, kim loại hiếm trên thế giới, phá vỡ ưu thế độc quyền hiện tại của Trung Quốc, vừa đáp ứng nhu cầu về phát triển công nghệ và tăng trưởng kinh tế ở hai nước lại vừa thu hút các đối tác vốn là khách hàng lâu nay của Trung Quốc về đất hiếm, kim loại hiếm. Con bài này sẽ phát huy tác dụng cuo Mỹ trong cả đàm phán thương mại với Trung Quốc lẫn trong cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập Cận Bình sắp tới, đồng thời buộc Trung Quốc phải thay đổi cách chơi con chủ bài đất hiếm, kim loại hiếm của Trung Quốc.
