Lê Bích - Hành trình nối dài di sản (ngày 13/5/2023)

Chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng lớn cho nghệ thuật Việt Nam qua nhiều thế hệ và được tái hiện sinh động trong hội họa, điêu khắc, nhiếp ảnh, văn học, điện ảnh, âm nhạc... với lòng ngưỡng mộ và tinh thần bất diệt.

Nghệ thuật điêu khắc Việt Nam đã xuất hiện từ lâu đời, ngay từ buổi bình minh của lịch sử, phản ánh hình ảnh, đời sống văn hóa của con người Việt Nam từng thời kỳ, từng khu vực, ảnh hưởng bởi hai nền văn hóa Trung - Ấn thông qua nhiều hình thức, tạo hình đa dạng.

Khi trẻ em đến với di sản, cũng chính là lúc các giá trị truyền thống được lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng trong nước và quốc tế. Tại Hà Nội, nhiều khu di tích và di sản đang triển khai các chương trình “giáo dục di sản” hấp dẫn, thu hút đông đảo học sinh và phụ huynh tham gia.

“Hiệp sĩ Dế Mèn” là cuốn sách đầu tiên của Việt Nam được minh hoạ bằng AI. Cuốn sách được tác giả Lê Văn Thao chấp bút từ hai thập kỷ trước nhưng đến nay mới ra mắt độc giả, vì dù đã mời nhiều họa sĩ vẽ minh họa nhưng tác giả vẫn chưa tìm được một người đồng hành đủ duyên.

Nhóm nghệ thuật Đông Kinh Cổ Nhạc quy tụ các nghệ nhân, nghệ sĩ gạo cội và những người yêu văn hóa truyền thống Việt Nam, họ gặp nhau trong đam mê gìn giữ âm nhạc cổ truyền và mong muốn lan tỏa những giá trị đẹp của di sản trong cộng đồng. Thông qua những buổi biểu diễn miễn phí, Đông Kinh Cổ Nhạc đã dày công phục dựng nguyên bản nhất có thể vốn âm nhạc cổ truyền dân tộc, từ không gian trình diễn cho tới lối đàn, lối hát nhạc cổ.

Múa rối nước - bộ môn nghệ thuật truyền thống độc nhất của Việt Nam không phải trên sân khấu thông thường. Sân khấu của múa rối nước chính là mặt hồ, mặt ao làng, nơi những con rối gỗ được các nghệ nhân điều khiển tài tình sau bức mành, tạo nên những hoạt cảnh sinh động, hài hước và giàu chất thơ.

Sự kiện 30/4 đã khắc sâu vào lịch sử dân tộc như một mốc son chói lọi. Ngày ấy, cả dân tộc vỡ oà trong niềm vui chiến thắng, lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, khép lại những tháng năm chiến tranh khốc liệt, mở ra thời kì đất nước liền một dải.

Hà Nội đang hiện thực hóa chủ trương chuyển thể các tác phẩm văn học kinh điển Việt Nam trong sách giáo khoa lên sân khấu. Không chỉ tăng cường giáo dục nghệ thuật, giúp học sinh cảm thụ văn học tốt hơn, hoạt động này còn đem lại sức sống mới cho sáng tạo nghệ thuật Thủ đô, đưa trẻ nhỏ gần hơn với văn học.

Trải qua nhiều năm phát triển và đổi mới, diện mạo của hồ Gươm ngày càng đẹp và hiện đại hơn. Nhưng những kí ức về một hồ Gươm xưa cũ vẫn luôn là những kí ức đẹp nhất với những người yêu Hà Nội. Đây cũng chính là niềm cảm hứng của nhà báo Hà Hồng - người đã tạo nên một "Không gian văn hoá hồ Gươm nơi lưu giữ nhiều kỷ vật quý”.

Vẻ đẹp Việt Nam qua nghệ thuật tranh cắt vải của họa sĩ Trần Thanh Thục là một hành trình khám phá đầy sắc màu về hình ảnh quê hương qua những mảnh vải. Với kỹ thuật tinh xảo và phong cách độc đáo, họa sĩ Trần Thanh Thục đã tái hiện vẻ đẹp đất nước qua những bức tranh sống động từ cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp đến những nét văn hóa truyền thống đặc sắc.

Đến thôn Lỗ Khê, du khách không chỉ được thưởng thức món bánh chưng truyền thống thơm lừng mà còn được nghe những câu ca trù đặc sắc. Làng Lỗ Khê còn thờ Tổ nghề cùng thần phả, sắc phong… và ca trù là sinh hoạt văn hóa độc đáo của người dân nơi đây.

Kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng bộ Thành phố Hà Nội, vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" đã có buổi công diễn đầu tiên đầy thành công, để lại nhiều dư âm khó quên trong lòng khán giả. Không chỉ được công chúng đón nhận nồng nhiệt, vở diễn còn nhận được sự đánh giá cao từ giới chuyên môn, trở thành một cột mốc quan trọng trong nghệ thuật nhạc kịch Việt Nam.

Thủ đô Hà Nội với trên 1.000 năm tuổi, vùng đất có bề dày lịch sử truyền thống, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, cùng với sự đa dạng của các làng nghề có tuổi đời hàng trăm năm. Không chỉ nổi tiếng với những các công trình kiến trúc, cảnh quan di tích lịch sử văn hóa, Hà Nội mà còn nổi danh với nhiều sản phấm thủ công tinh xảo được tạo ra từ đôi bàn tay tài hoa, khéo léo, óc sáng tạo phong phú của các nghệ nhân làng nghề truyền thống

“Tiếng hát Hà Nội” là cuộc thi âm nhạc trên sóng truyền hình mang dấu ấn đặc trưng riêng, quy tụ và lựa chọn ra những gương mặt ca sĩ xuất sắc, tài năng. Từ năm 1994 đến nay, nhiều giọng hát đã trưởng thành từ cuộc thi, thành danh với con đường nghệ thuật trở thành các nghệ sĩ, ca sĩ nổi tiếng được công chúng mến mộ.

Cửu đỉnh là một trong những di sản văn hóa đặc biệt của triều Nguyễn đã được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định xếp hạng là Bảo vật quốc gia năm 2012. Đó là chín chiếc đỉnh đồng được vua Minh Mạng cho đúc năm 1835, với những hình ảnh chạm khắc tinh sảo, là biểu tượng về sức mạnh trường tồn của quốc gia Đại Nam. Mới đây nhất, tháng 5/2024 những bản đúc nổi trên Cửu đỉnh đã chính thức được UNESCO vinh danh là Di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Là cuộc thi thanh nhạc uy tín và chuyên nghiệp với truyền thống 30 năm qua, “Tiếng hát Hà Nội 2024" chính thức khởi động từ tháng 10 và trải qua hành trình nhiều cảm xúc và sự thăng hoa của các tài năng âm nhạc trẻ. Với chất lượng chuyên môn cao và có số lượng thí sinh đăng ký dự thi đông đảo, qua hai vòng sơ khảo, từ gần 700 thí sinh dự thi Ban giáo khảo đã lựa chọn ra được 60 bạn xuất sắc nhất để vào vòng Bán kết.

Lịch sử bìa sách bắt đầu với sự phát triển của chữ viết cùng với phát minh giấy và công nghệ in ấn. Nghệ thuật thiết kế bìa sách gắn liền với nghệ thuật thiết kế đồ họa - ngành mỹ thuật ứng dụng thuộc lĩnh vực xuất bản phẩm. Vai trò của bìa sách theo thời gian cũng có một sự chuyển đổi rõ nét, từ đơn thuần chỉ là “tấm áo bảo vệ” các trang sách bên trong, giờ “đảm nhiệm” thêm vai trò giới thiệu, khơi mở nội dung bên trong của cuốn sách.

Có một thực tế và cũng là nỗi niềm tâm tư của nhiều nghệ sĩ, đó là chuyện về tuổi nghề và thời gian gắn bó, cống hiến với nghề của mỗi nghệ sĩ, nhất là với những ngành nghệ thuật đặc thù như múa, xiếc,… Một người nghệ sĩ muốn thành tài, cần có năng khiếu, có ngoại hình đẹp, cần có thời gian học, luyện tập rất dài và gian khó, song tuổi nghề rất ngắn so với các ngành nghề khác, thường chỉ khoảng 15-20 năm.

Tại Bảo tàng Hà Nội đang có một cuộc trưng bày nghệ thuật đặc biệt. Lần đầu tiên, hơn 200 tác phẩm nghệ thuật gốm có trọng lượng lớn, trong đó có những tác phẩm nặng hơn một tấn, về chủ đề “Hiện linh” - “Linh vật” và “Di sản” đã được trưng bày trong một không gian mang đậm hồn Việt. Đây còn là sự ghi nhận cho tinh thần sáng tạo và trí tuệ, là tình yêu và niềm đam mê của Giáo sư - hoạ sĩ Ngô Xuân Bính đối với mạch nguồn di sản văn hoá Việt thông qua nghệ thuật gốm.

Những năm gần đây, hoạt động của các bộ môn nghệ thuật sân khấu gặp khá nhiều khó khăn trước sức ép cạnh tranh của các loại hình giải trí hiện đại. Bên cạnh đó, sự phát triển của công nghệ truyền thông đã tạo điều kiện cho khán giả có nhiều cơ hội hơn trong việc lựa chọn hình thức giải trí.

Thủ đô Hà Nội được mệnh danh là “Thành phố di sản” với những trầm tích vô cùng phong phú, đa dạng với hệ thống gần 6.000 di tích, di sản. Các di tích và di sản văn hóa là tài sản vật chất và tinh thần của quốc gia, dân tộc. Việc bảo tồn các di tích , di sản không chỉ là nhiệm vụ của các cấp quản lý, mà là sự chung tay của cả cộng đồng xã hội.

Là nơi hội tụ, kết tinh lan tỏa tinh hoa văn hóa của cả nước, Hà Nội có tiềm năng lớn để trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa. Chính vì vậy, thủ đô Hà Nội đã đặt mục tiêu phát triển toàn diện ngành công nghiệp văn hóa cả về quy mô, chất lượng sản phẩm, dịch vụ và thị trường, đảm bảo phát triển bền vững, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Để có thể đạt được mục tiêu trên thì thủ đô Hà Nội đang có những giá trị tiềm năng và đối mặt với thách thức như thế nào.

Là một trong những nghệ thuật truyền thống đặc biệt của Việt Nam, tranh sơn mài nổi tiếng với sự tinh xảo, cầu kỳ và công phu trong việc sử dụng gỗ và sơn tự nhiên để tạo ra một bức tranh độc đáo. Không chỉ là một hình thức nghệ thuật truyền thống, tranh sơn mài còn là biểu tượng văn hóa đặc trưng của Việt Nam.

Năm 2008, nhân kỷ niệm 85 năm ngày sinh của danh họa, Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì Tình yêu Hà Nội là sáng kiến của Báo Thể thao & Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) và gia đình cố họa sĩ, nhằm phát hiện và tôn vinh những tác giả, tác phẩm, việc làm, ý tưởng có hàm lượng nghệ thuật và khoa học cao, gắn bó với các mặt của đời sống Hà Nội và thấm đượm một tình yêu Hà Nội.

Phim tài liệu được ví như nhật ký bằng hình ảnh ghi lại ký ức của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc. Dòng phim tài liệu Việt Nam ra đời và có thời gian phát triển từ rất sớm, cùng với phim truyện và đã có những thước phim quý giá ghi lại những thời khắc của lịch sử, của dân tộc trong chiến tranh cũng như thời kỳ xây dựng đất nước. Những năm gần đây, dòng phim tài liệu của Việt Nam đã và đang làm mới mình để bám vào dòng chảy xã hội, đồng hành với cuộc sống.

Với bề dày truyền thống lịch sử, vai trò trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, Hà Nội có điều kiện lý tưởng để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, nhất là các sản phẩm văn hóa sáng tạo dựa trên “mỏ vàng” di sản.

Cùng với sách văn học, dòng sách kỹ năng đang được giới trẻ quan tâm bởi mỗi cuốn sách giúp cho người đọc hiểu biết được những kỹ năng, giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.

Lý luận, phê bình và sáng tạo văn học, nghệ thuật bao giờ cũng đồng hành, tác động tương hỗ lẫn nhau để làm nên tiến trình văn học, nghệ thuật của một dân tộc.

Trong những năm gần đây, sự đổi mới trong nhiều hình thức trình diễn cả trên sân khấu và đường phố đã mang đến sức sống mới cho xẩm. Xẩm đang hồi sinh.

Di sản văn hoá Việt luôn được kế thừa, gìn giữ, bảo tồn và lan toả từ thế hệ này qua thế hệ khác. Qua mỗi thế hệ, nguồn di sản quý báu ấy ngày càng được bồi đắp, tiếp thêm năng lượng, nguồn sáng tạo cho cho các thế hệ trẻ. Với các thành viên trong nhóm Heritage and Art, dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn nghệ sĩ đương đại” được nhóm ấp ủ, xây dựng và triển khai trong một khoảng thời gian dài.

Với đa số người Việt Nam, khái niệm phái sinh trong lĩnh vực nghệ thuật còn khá xa lạ. Nhưng đã từ lâu tác phẩm phái sinh đã được xem là một hình thức sáng tạo, được pháp luật công nhận, nhiều tác phẩm phái sinh thậm chí có chất lượng nghệ thuật vượt xa khỏi bản gốc. Hội họa là một loại hình nghệ thuật có nhiều tác phẩm phái sinh rất phong phú và đa dạng.

Hoạt động thông tin tuyên truyền lưu động luôn giữ vị trí quan trọng trong công tác tư tưởng văn hóa. Đây chính là kênh thông tin tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về địa phương, cơ sở. Hoạt động tuyên truyền lưu động vẫn có vai trò, vị trí riêng, là kênh tuyên truyền trực quan, sinh động, kip thời, hiệu quả, thiết thực nhất với đông đảo quần chúng nhân dân.

Vào thời hoàng kim của báo in, những sạp báo giấy trên phố với hình ảnh người ngồi nhâm nhi tách trà cầm tờ báo giấy trên tay đã từng là nét đặc trưng người Hà Nội. Ngày nay, thói quen đọc báo đã thay đổi.

Trong lịch sử phát triển của văn học, nghệ thuật Việt Nam, đề tài về lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng luôn chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng và là nguồn cảm hứng sáng tạo của nhiều thế hệ nhạc sĩ, họa sĩ, nhà văn trong và ngoài quân đội, thực sự trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, góp phần cổ vũ, động viên quân và dân làm nên chiến thắng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hoa sen trong tâm thức của người Việt là biểu tượng của sự thuần khiết, trong sáng, được xem là quốc hoa Việt Nam, tượng trưng cho khí phách, bản sắc tâm hồn Việt. Đặc biệt, Sen Tây hồ niềm tự hào của người dân Tây hồ nói riêng và Thủ đô Hà Nội và đã trở thành nét văn hóa đặc sắc của người Tràng An.

Trong những ngày này, cả nước vẫn khôn nguôi nhớ về hình ảnh của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng - người đã dành trọn cả cuộc đời tận tâm cống hiến cho Đảng, cho Tổ Quốc và cho nhân dân. Dù đã đi xa nhưng tư tưởng, nhân cách và những di sản quý báu mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng để lại sẽ còn in đậm mãi trong trái tim của mỗi người dân đất Việt.

Những năm gần đây, ngoài các bảo tàng của nhà nước, số lượng bảo tàng tư nhân ở Việt Nam ngày càng phát triển. Hà Nội là địa phương có nhiều bảo tàng tư nhân nhất, với khoảng 15 bảo tàng. Các bảo tàng tư nhân đã đóng vai trò không nhỏ trong việc lưu giữ các giá trị văn hoá, lịch sử. Những người đã và đang làm bảo tàng tư nhân, ngoài niềm đam mê họ còn mong muốn thông qua bảo tàng gửi gắm những thông điệp mang nhiều giá trị lịch sử, văn hoá và nhân văn sâu sắc.

Quê hương, đất nước từ lâu nay vẫn luôn là mảng đề tài lớn trong sáng tác của các văn nghệ sĩ. Đối với các nghệ sĩ tạo hình ,đặc biệt là các họa sĩ trẻ, tình yêu ấy đã được chuyển tải trong các sáng tạo nghệ thuật ở nhiều chất liệu, đa dạng trong phong cách biểu hiện.

Bảo tàng giờ đây không chỉ là một không gian dành cho những nhà khoa học, những người nghiên cứu lịch sử hay những người đến tham quan thông thường, mà còn là không gian văn hóa, lịch sử, không gian trải nghiệm, khám phá.

Sân khấu vốn là một loại hình mang đủ yếu tố có thể thu hút và khiến khán giả nhỏ tuổi yêu thích. Tuy nhiên sân khấu dành cho thiếu nhi lại có những yêu cầu riêng cả về nội dung, kịch bản đến hình thức thể hiện, hiệu ứng sân khấu, làm sao để có hấp dẫn, sinh động, phong phú, phù hợp lứa tuổi và đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của các khán giả nhỏ tuổi.

Những năm gần đây, nghệ thuật hàn lâm nói chung và ballet nói riêng đã đến gần hơn với công chúng Việt. Nhiều vở Ballet cổ điển đã được công chúng khán giả Thủ đô đón nhận, tạo sự kết nối, giao thoa văn hóa giữa nghệ thuật ballet và âm nhạc cổ điển phương Tây với nghệ thuật truyền thống.

Bảo vệ bản quyền là vấn đề có ý nghĩa sống còn để phát triển kinh tế tri thức, góp phần thúc đẩy hoạt động sáng tạo, tạo môi trường tốt cho các tác giả sáng tạo ra nhiều tác phẩm có chất lượng và giá trị nghệ thuật, góp phần quan trọng để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Hà Nội - mảnh đất ngàn năm văn hiến, nơi hội tụ những tinh hoa, nét đẹp văn hoá đặc sắc đã trở thành nguồn cảm hứng phong phú, đa dạng nhưng lại rất riêng biệt để các văn nghệ sĩ sáng tác nên những tác phẩm âm nhạc, thi ca, hội hoạ “sống” mãi với thời gian. Cho đến hôm nay Hà Nội vẫn luôn là nơi được nhiều nghệ sĩ gửi gắm tình yêu và cảm xúc của mình qua các tác phẩm nghệ thuật làm nên những tác phẩm hay, mang hơi thở của thời đại.

Không gian sáng tạo văn hóa, nghệ thuật có thể xem là một thiết chế văn hóa đặc biệt, có vai trò quan trọng trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật; nơi hình thành, kết nối ý tưởng sáng tạo, khởi nguồn của những ý tưởng, niềm đam mê, cống hiến của người nghệ sĩ.

Hát Chầu văn là một loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt. Năm 2012, Nghi lễ Chầu văn được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh từ lâu đã là nguồn cảm hứng sáng tạo bất tận của thi ca, hội họa, điện ảnh, âm nhạc… Bằng ngôn từ riêng của mình, hình tượng về cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh được các nhà điện ảnh phim truyện tái hiện sinh động, hấp dẫn trên nhiều bộ phim điện ảnh và đã để lại nhiều ấn tượng cũng như cảm xúc khi mỗi bộ phim là một quãng thời gian về cuộc đời hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Cả cuộc đời vì nước, vì dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành nguồn cảm hứng để các nhạc sĩ nước nhà viết nên bao bài hát hay ngợi ca Người. Mục câu chuyện văn hóa tuần này, mời quí vị cùng hòa mình vào những giai điệu đẹp viết về Bác kính yêu, là những bài ca đi cùng năm tháng, đã từng gắn bó trong ký ức của biết bao thế hệ.