Thiệt hại sau 40 ngày chính phủ Mỹ đóng cửa
Những thiệt hại kinh tế - xã hội do chính phủ Mỹ đóng cửa vẫn còn hiện hữu và niềm tin của người dân vào hệ thống chính trị nước này đang bị thử thách nghiêm trọng.
Sau hơn một tháng đóng cửa kéo dài, Thượng viện Mỹ đã thông qua thỏa thuận nhằm mở cửa trở lại chính phủ liên bang, có thể kết thúc đợt ngừng hoạt động dài nhất trong lịch sử nước Mỹ. Tuy nhiên, dù bộ máy hành chính liên bang sắp được vận hành bình thường, những thiệt hại kinh tế - xã hội mà cuộc khủng hoảng này gây ra vẫn còn hiện hữu và niềm tin của người dân vào hệ thống chính trị đang bị thử thách nghiêm trọng.
Đợt đóng cửa bắt đầu từ ngày 1/10, khi Quốc hội Mỹ không thể đạt được thỏa thuận về ngân sách cho năm tài khóa mới. Mặc dù đảng Cộng hòa kiểm soát cả hai viện, họ vẫn cần ít nhất 60 phiếu tại Thượng viện để thông qua dự luật chi tiêu. Trong khi đó, Đảng Dân chủ tận dụng quyền phủ quyết để yêu cầu gia hạn các khoản trợ cấp y tế thuộc Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (ACA) - vốn sẽ hết hạn vào cuối năm nay. Hai bên liên tục đổ lỗi cho nhau, khiến tiến trình đàm phán rơi vào ngõ cụt. Thượng viện đã 14 lần thất bại trong việc thông qua gói ngân sách tạm thời. Hạ viện thậm chí ngừng làm việc trong suốt thời gian chính phủ tê liệt. Cuộc đối đầu chính trị này gợi nhớ đến đợt đóng cửa 35 ngày dưới thời Tổng thống Trump năm 2018 - 2019, vốn đã khiến nền kinh tế thiệt hại hơn 3 tỷ USD. Với thời gian kéo dài hơn kỷ lục trước đó, tổn thất kinh tế lần này được dự báo còn nặng nề hơn. Hơn 1 triệu nhân viên liên bang phải làm việc không lương, trong khi khoảng 750.000 người bị cho nghỉ tạm thời.
Các tác động lan tỏa đã nhanh chóng xuất hiện: ngành hàng không rơi vào hỗn loạn do thiếu kiểm soát viên không lưu, dẫn đến nhiều chuyến bay bị hoãn hoặc hủy trên toàn nước Mỹ. Cơ quan thuế IRS cho nghỉ gần một nửa nhân viên, gây tắc nghẽn trong xử lý hồ sơ và hoàn thuế. Hàng chục nghìn trẻ em thuộc các gia đình thu nhập thấp có nguy cơ mất chỗ trong chương trình giáo dục Head Start. Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP) - vốn cung cấp thực phẩm cho hàng triệu người nghèo - bị ngừng chi trả tạm thời, buộc nhiều gia đình phải cắt giảm khẩu phần ăn và khiến các thẩm phán liên bang phải can thiệp để buộc chính quyền khôi phục một phần trợ cấp. Những tác động này không chỉ gây thiệt hại kinh tế trực tiếp, mà còn làm suy yếu lòng tin của công chúng đối với năng lực điều hành của chính phủ.
Trong suốt thời gian chính phủ đóng cửa, Tổng thống Trump liên tục đổ lỗi cho đảng Dân chủ, cáo buộc họ “tống tiền chính trị” khi sử dụng ngân sách làm công cụ mặc cả. Trong cuộc phỏng vấn với CBS News cuối tuần qua, ông Trump kêu gọi xóa bỏ quy định filibuster tại Thượng viện để phe Cộng hòa có thể thông qua ngân sách mà không cần phiếu ủng hộ từ phe Dân chủ. Tuy nhiên, đề xuất này bị các lãnh đạo Cộng hòa bác bỏ.
“Việc này phụ thuộc vào đảng Dân chủ. Chúng tôi đã bỏ phiếu, đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu 14 lần để mở cửa lại chính phủ, còn đảng Dân chủ đã bỏ phiếu 14 lần để gây tổn hại cho đất nước. Thực ra, họ nên thông qua, nhưng có thể họ sẽ không làm. Nếu quy định filibuster không được bãi bỏ, chúng ta sẽ rơi vào tình trạng bế tắc với đảng Dân chủ và cả hai bên sẽ làm được rất ít việc”, ông Trump nói.
Mặc dù ông Trump thừa nhận, ông từng đóng vai trò giúp chấm dứt đợt đóng cửa năm 2019, lần này ông tuyên bố sẽ không thỏa hiệp. Phát biểu này phản ánh tâm lý đối đầu cứng rắn đang bao trùm chính trường Mỹ - nơi mà lợi ích đảng phái dường như đã lấn át lợi ích của người dân.
